Kiedy warto sięgnąć podręczniki, a kiedy po materiały autentyczne?

Zarówno podręczniki, jak i materiały autentyczne, mają swoich zwolenników i przeciwników. Znam zarówno nauczycieli, jak i uczniów, którzy są gorącymi orędownikami podręczników, jak i takich, którzy są ogromnymi fanami materiałów autentycznych. Kto zatem powinien wybierać podręczniki, a kto materiały autentyczne? Odpowiedź jest prosta, a właściwie jest taka sama jak w większości pytań dotyczących konkretnego obszaru – to zależy.

Celowy Wybór: Egzaminy a Umiejętności Krytycznej Analizy

Po pierwsze, wszystko zależy od celu. Jeśli naszym głównym celem językowym jest przygotowanie się do egzaminu, wówczas zdecydowanie polecam podręczniki. Posiadają one ustandaryzowany sposób prezentacji materiału oraz zadania, które są bardzo podobne do tych, pojawiających się na egzaminie. Dzięki temu możemy się z nimi oswoić i zmniejszyć stres związany z podejściem do egzaminu (a tak przy okazji, to właśnie dlatego nauczyciele w ostatnich klasach szkół ponadpodstawowych tak bardzo akcentują uzupełnianie arkuszy maturalnych). Jeśli celem jest rozwinięcie umiejętność analizy tekstu czy wypowiedzi ustnej, tak jak robimy to w języku ojczystym, lub też poszerzenie słownictwa albo nauczenie się słownictwa specjalistycznego, wtedy polecam materiały autentyczne. Są one bardziej aktualne i wypełnione zwrotami używanymi na co dzień. Ze względu na szybko postępującą technologię, często zdarza się, że zanim podręczniki do nauczanie języka specjalistycznego trafią na rynek, informacje w nich zawarte mogą być już nieaktualne. Dlatego w takich sytuacjach warto korzystać z materiałów autentycznych, takich jak artykuły, nagrania na YouTube czy podcasty.

Struktura vs. Autentyczność: Samodzielna Praca czy Z Nauczycielem

Drugim aspektem do rozważenia jest styl pracy, a dokładniej to, czy będziemy pracować samodzielnie, czy z nauczycielem. Jeśli będziemy pracować samodzielnie, polecałbym korzystanie z podręczników. Mają one zaletę strukturalności – wszystko jest poukładane zgodnie z zamysłem autora, co minimalizuje skoki między tematami i wszystko mamy w jednym miejscu. Natomiast materiały autentyczne mogą lepiej odpowiadać pracy z nauczycielem, ponieważ materiały autentyczne są dobrane z myślą o konkretnym celu ucznia. Praca samodzielna z materiałami autentycznymi może być męcząca, prowadzić do poczucia dezorientacji, czy przytłoczenia ilością materiału, a nawet chaosu w nauce.

Poziom Językowy a Preferencje: Czytanie Między Wierszami

Trzecim aspektem jest nasz poziom językowy. Wiadomo, że osoby na niższych poziomach mogą mieć znacznie większe trudności w analizowaniu materiałów autentycznych niż osoby na bardzo wysokich poziomach. Podobnie, dla osób na bardzo wysokich poziomach, materiały w podręcznikach mogą nie być już tak interesujące jak materiały autentyczne – mogą po prostu wydawać się sztuczne i mało atrakcyjne. Jeśli nie przygotowujemy się do egzaminów, to na poziomach zaawansowanych polecam analizę tekstu/nagrania w inny sposób niż uczą w szkole. To znaczy, czytamy/słuchamy, wyciągamy wnioski, zastanawiamy się, co autor lub autorka mieli na myśli, dlaczego tak jest, co byśmy mogli im odpowiedzieć w tym temacie, czego się nauczyliśmy, co warto zapamiętać, a z czym się kompletnie nie zgadzamy i uważamy, że niekoniecznie powinno się znaleźć w tym tekście czy podcaście. Dzięki temu, oprócz umiejętności językowych rozwiniemy również nasze krytyczne myślenie.

Jeśli chodzi o niższe poziomy, to materiały autentyczne mogą przerażać, wprowadzać aspekt przytłoczenia, ponieważ do zrozumienia danego tekstu czy nagrania, należy znać ponad 95% słownictwa i gramatyki (Schmitt et al. 2011). Dlatego osoby na niższych poziomach powinny raczej korzystać z podręczników, które nie tylko mają odpowiednio dostosowaną treść, ale również podaj wiele dobrych i sprawdzonych przykładów do wykorzystania w komunikacji. 

Różnorodność czy Pewność? Wybór Materiałów w Nauce Języków

Ostatecznie, wybór między różnorodnością a rutyną zależy od naszych preferencji. Jeśli zależy nam na różnorodności treści, aktualnych materiałach, czy konkretnych sytuacjach, materiały autentyczne będą odpowiednie. Trzeba jednak pamiętać, że mogą one zawierać błędy, ponieważ nie zawsze podlegają korekcie zewnętrznej. Dla osób preferujących pewność poziomu i minimalny stopień błędów, podręczniki są lepszym wyborem, choć mogą wydawać się mniej interesujące z powodu rutyny, która nie odpowiada każdemu. Poznając swój cel, poziom i preferencje (różnorodność czy rutyna) łatwiej będzie dokonać wyboru.